نقشه های شناختی فازی (Fuzzy Cognitive Map)
نقشه های شناختی گرافی جهت دار برای بازنمایی ارتباطات علی میان چند شیء یا مفهوم است و برای اولین بار توسط اکسلراد دانشمند علوم سیاسی، در دهه ی ۱۹۷۰ پیشنهاد و به کار گرفته شد .او روش نقشه شناختی فازی را روشی کارآمد برای توصیف علمی فرایند تصمیم گیری (DSS) در سیستم های اجتماعی، سیاسی و امنیتی که دارای پیچیدگی های منحصر به فردی است می‌داند.
نقشه های شناختی فازی دربرگیرنده دیدگاه های خبرگان درباره واقعیت های ذهنی است تا واقعیتی عینی و برای تجزیه و تحلیل تاثیرات گزینه های گوناگون مانند سیاستها یا تصمیمات تجاری به منظور دستیابی به هدف هایی خاص به کار برده میشود.
نقشه های شناختی فازی یکی از موثرترین روشهای درک و فهم مفاهیم کیفی است و ازطریق آن میتوان یک سری از نمودارهای تبیین رابطه ی علی بین دانش و یا رویداد و وقایع با هم مرتبط را تبیین و ترسیم کرد .به عبارت دیگر، نقشه های شناختی فازی با توصیف های سیستم از طریق مدل کردن علائمی از علیت)که نشان دهنده رابطۀ مثبت و یا منفی(، نقاط قوت روابط علت و معلولی )که بر گرفته از ارزشهای فازی( و توالی و سلسله مراتب ارتباط علت و معلولی ) برای مثال اثر تغییر در یک مفهوم یا گره برگره های دیگر تاثیر بگذارد( میتواند تحلیل گران و تصمیم گیران را با یک درک راحت، دقیق و جامع قابل فهم از سیستمهای پیچیده رهنمون باشد. مهمترین مزیت نقشه های شناختی فازی مدیریت اطلاعات مبهم، نا کافی و ناقص است. نقشه های شناختی فازی برای تصمیم گیری و تصمیم سازی بسیار استفاده می شود.
در نمودار فوق یک مدل FCM با ۵ گره و ۱۰ کمان نشان داده شده است. هر ارتباط داخلی میان دو گره (Ci) و (Cj) دارای وزن (Wij) است.
حوزه های اصلی کاربرد نقشه های شناختی فازی شامل تصمیم گیری، پیش بینی، تفسیر وتوضیح) فعالیتهایی که قبلا صورت گرفته( و برنامه ریزی راهبردی است. نقشه های شناختی به ویژه در دامنه های دانش نرم)به طور مثال علوم سیاسی، علوم نظامی، تاریخ، روابط بین الملل، تئوری سازمان(که مفاهیم / روابط سیستم فوق سیستم هردو اساسا فازی هستند، امکان کاربرد دارد.از جمله کاربرد های نقشه های شناختی فازی در حوزه مهندسی، برنامه ریزی راهبردی، الگوسازی راهبردهای سازمانی، فنآوری اطلاعات، تصمیم گیری، پشتیبانی از تحلیل تصمیم و سرانجام مشخص کردن نیازمندیهای سیستمها و … است.
استفاده از FCM در نرم افزار bpms :
همانطور که مستحضرید یکی از موتورهای نرم افزار bpms ، موتور هوشمند گردش کار است. شما در گردش کارهای هوشمند، تصمیم گیری میکنید که مکانیزم اجرای کار چگونه باشد. بعضا این تصمیم گیری تابع مدلهایی است که اساسا بر طبق بانکهای اطلاعاتی فازی و مفاهیم فازی صورت میگیرد. بنابراین با پیاده سازی مدل تصمیم گیری فازی میتوان اجرای فرایند را بر اساس قوانین فازی اجرا کرد. ضمن اینکه اثرات پارامترهای مختلف روی هم در این مدل به کمک رابطه وزنی که دارند در نظر گرفته میشود.
